Superwizja to szczególne, wieloaspektowe nadzorowanie czyjejś pracy oraz jednoczesne kierowanie nią, mające na celu rozwiązywanie trudności i usprawnianie mechanizmów związanych z wykonywaniem danego zadania. Jest to proces, który pomaga zwiększyć świadomość, rozwinąć umiejętności, osiągnąć lepsze wyniki, działać poprzez uczciwą ocenę, omówienie problemów, ukierunkowaną praktykę i informację zwrotną. Warunkiem powodzenia superwizji jest zgoda jej uczestników na podzielenie się swoimi doświadczeniami w pracy z migrantkami i ich analizę.

Wyróżniamy:

• superwizę indywidualną – jest prowadzona z jedną osobą w oparciu o jej doświadczenia,
• superwizję grupową – jest kierowana do zespołu, grupy, w której łączą się doświadczenia wszystkich osób, a członkowie grupy wymieniają się swoimi spostrzeżeniami.

Jaki jest cel superwizji?

Celem superwizji jest poprawa jakości pracy osób, a więc i organizacji, pracujących z migrantkami i realizujących programy wsparcia rówieśniczego, zwiększenie efektywności pracy z migrantkami i programów wsparcia rówieśniczego, a więc - poprawa samopoczucia migrantek, jakości programów wsparcia rówieśniczego i zwiększenie satysfakcji z pracy.

Każda superwizja - niezależnie od tego, czy będzie miała charakter indywidualny czy grupowy - jest częścią szkolenia i rozwoju zawodowego mentorów. Jej celem jest aktualizacja wiedzy i umiejętności zawodowych mentora, przezwyciężenie problemów zawodowych oraz pomoc w pokonaniu barier psychologicznych w pracy.

Ponadto, superwizja zwiększa efektywność organizacji i pomaga koordynować pracę mentorów oraz osiągać cele organizacji. Wprowadza i utrzymuje dobre standardy pracy, zapewnia efektywność organizacyjną, koordynuje działania pracowników i ich współpracę z innymi ośrodkami, organizacjami pozarządowymi i wszelkiego rodzaju instytucjami, a przede wszystkim z odbiorcami działań.

Co superwizja daje mentorom? Jakie płyną z niej korzyści?

Mentorzy mogą skorzystać z superwizji na wiele sposobów. Co więcej, jest to korzystne nie tylko dla mentorów, ale także dla organizacji, dla których pracują i samych migrantek.

Dzięki ocenie swojej pracy można uświadomić sobie źródła problemów i wprowadzić zmiany.

Głównymi korzyściami superwizji dla mentorów są:

• Analiza własnej pracy mentora z migrantkami - indywidualnie z superwizorem (superwizja indywidualna) lub w grupie innych specjalistów / mentorów (superwizja grupowa),
• Opracowanie zorganizowanego planu pracy z migrantkami, z wykorzystaniem doświadczeń superwizora lub innych uczestników sesji,
• Szerszy wgląd we własne związane z pracą emocje, doświadczenia, refleksje i ich konstruktywne wykorzystanie w dalszym wsparciu rówieśniczym,
• Wsparcie ze strony przełożonego lub grupy specjalistów / mentorów wykonujących podobne zadania, pracujących w podobnym środowisku i z podobną grupą odbiorców, zainteresowanych samorozwojem,
• Poznanie nowych rozwiązań, metod, dobrych praktyk, pozytywnych wzorców pracy z migrantkami,
• Mówienie i wyjaśnianie własnych dylematów pojawiających się w pracy z migrantkami,
• Koncentracja na grupie docelowej, jej problemach, potrzebach, wsparciu i rozwiązaniach.

Dla organizacji superwizja może być narzędziem prezentacji priorytetowych zadań organizacji i kontroli realizacji celów statutowych organizacji. Może służyć do weryfikacji zgodności działań mentorów z obowiązującymi procedurami i przepisami. Ponadto może być przydatna do wskazania np. luk w wiedzy, braku szkoleń, braku regularnych spotkań pracowników, ale także niedociągnięć organizacyjnych.

Co może zniechęcić mentorów do udziału w projekcie?

Istnieje wiele obaw, które mogą zniechęcić mentorów do udziału w procesie superwizji. Ich chęć, otwartość i gotowość zależy od tego, jak proces ten zostanie im przedstawiony i zorganizowany.

Główne trudności związane z udziałem w procesie superwizji:

• Niewiedza na temat tego, czym jest superwizja i jak działa, a co za tym idzie niska gotowość do mówienia o problemach;
• Lęk związany z przeglądem i oceną pracy przez superwizora i innych mentorów uczestniczących w superwizji;
• Strach przed oceną (krytyczną, negatywną), a tym samym przedstawianiem sytuacji w jak najlepszym świetle przez mentorów;
• Strach przed wpływaniem na swoją pracę przez innych i tym samym ukrywaniem prawdziwych problemów;
• Strach przed koniecznością wprowadzenia zmian w pracy z klientami, na które nie każdy jest gotowy;
• Wstyd z powodu posiadania niskich kompetencji lub braku pewnych umiejętności czy doświadczenia;
• Strach przed głębszym wglądem we własne emocje;
• Złe doświadczenia z przeszłości.

To organizacja jest odpowiedzialna za odpowiednie przygotowanie swoich pracowników, mentorów do procesu superwizji. Poniżej opowiemy więcej o kilku wskazówkach dotyczących satysfakcjonującej organizacji procesu superwizji.

Wskazówki dotyczące organizacji procesu superwizji

Wszystkie ogólne zasady superwizji powinny być dostosowane do kontekstu organizacji, która zamierza stosować ją w swojej pracy. Na początku warto omówić zasady i uzgodnić potrzeby i cele superwizji mentora.

Migrantki są narażone na większe ryzyko, gdy podejmują decyzję o migracji do zupełnie innego kraju i muszą zmierzyć się z procesem integracji. Z tego powodu wsparcie formalnych i instytucjonalnych sieci, jak również programów wsparcia rówieśniczego jest niezbędne, by pomóc tym kobietom w procesie integracji.

Po zorganizowaniu i wdrożeniu programu wsparcia rówieśniczego nie ma pewności, że wszystko pójdzie zgodnie z planem. Udane wsparcie rówieśnicze wymaga dobrego zarządzania i ciągłego nadzoru. Skupia się to na analizie i rozwiązywaniu problemów przez mentorów i superwizorów. Otrzymają sugestie, wskazówki i narzędzia do zarządzania swoją pracą i wsparciem rówieśniczym udzielanym migrantkom. Odpowiednio zaprojektowany i systematycznie wdrażany proces nadzoru może pomóc wzmocnić i podtrzymać działania w zakresie wsparcia rówieśniczego. Kluczem jest jednak ciągła zmiana lub zmiana podejścia w oparciu o potrzeby migrantek i cechy środowiska, w którym działają. Stała superwizja dotyczy wszystkich programów wsparcia rówieśniczego i wszystkich zaangażowanych mentorów.

Jakie elementy i działania powinien mieć dobry program wsparcia rówieśniczego?

Nie ma jednego czynnika, który gwarantowałby, że wsparcie rówieśnicze jest lub będzie skuteczne, ale pewne elementy często decydują o sukcesie programów wsparcia rówieśniczego. Są to:

• Uwzględnienie osobistych, społecznych, ekonomicznych i kulturowych cech i potrzeb migrantek,
• Stworzenie bezpiecznego i wspierającego środowiska,
• Stworzenie przestrzeni do wykorzystania wspólnych doświadczeń kobiet migrantek,
• Utrzymywanie częstego kontaktu z migrantkami (długoterminowe i bieżące wsparcie),
• Prowadzenie analizy indywidualnych i wspólnych problemów oraz poszukiwanie możliwych rozwiązań,
• Nawiązywanie wzajemnego wsparcia i dobrych relacji,
• Dotarcie do uczestników programu i ich zaangażowanie,
• Zatrzymanie i ograniczona wymiana migrantek oraz mentorów,
• Uwzględnienie indywidualnych praw migrantek, prywatności i granic roli mentora.

Ponadto, istnieją pewne działania, które dobry program wsparcia rówieśniczego powinien mieć, aby wzmocnić i rozwinąć potencjał kobiet migrantek:

• Zwiększenie pewności siebie kobiet migrujących oraz zwiększenie umiejętności komunikacyjnych,
• Rozwój umiejętności rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji,
• Rozwój wszechstronności i zdolności adaptacji do zmian w społeczeństwie i na rynku pracy,
• Współpraca i dzielenie się wiedzą i kompetencjami pomiędzy samymi migrantkami i mentorami,
• Umożliwienie zdobycia wiedzy na temat tego, jak dostarczane jest wsparcie rówieśnicze i jaki jest wpływ programu,
• Rozwój większego przyswajania wiedzy i autorefleksji,
• Zwiększenie świadomości na temat wsparcia rówieśniczego i korzyści z uczestnictwa w programie.

W zależności od głównych celów danego działania wsparcia rówieśniczego, czynniki i elementy, które decydują o tym, czy wsparcie rówieśnicze jest lub będzie skuteczne, mogą się różnić. Mentorzy mogą stosować różne metody, by sprostać codziennym wyzwaniom migrantek, a także superwizorzy mogą oceniać te elementy za pomocą innych kryteriów.

Mentorzy powinni wykorzystywać dynamikę istniejącą w grupie wsparcia rówieśniczego, a tym samym być w stanie dotrzeć do jak największej liczby migrantek, aby wprowadzić rzeczywiste zmiany. Jeśli wsparcie rówieśnicze zostanie dobrze przeprowadzone, kobiety migrantki mogą stać się ambasadorkami w danym temacie, poprzez zachęcanie członków społeczności do refleksji nad znaczeniem dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z rówieśnikami. Pozwoli to na włączenie migrantów w społeczne, ekonomiczne, kulturalne i polityczne życie społeczności przyjmującej.

Jak oceniać wsparcie rówieśnicze?

Stałe monitorowanie, nadzór i ocena to podstawowe elementy programów wsparcia rówieśniczego. Ocenianie wsparcia rówieśniczego jest ważne dla projektowania programów wsparcia rówieśniczego, zrozumienia, jak wygląda wsparcie rówieśnicze i wykazania wpływu programu. Wiedza o tym, "kiedy, jak i co oceniać" jest bardzo ważna. W wielu przypadkach odpowiedzi na te pytania mogą mieć kluczowe znaczenie dla trwałości programu.

Ogólnie rzecz biorąc, ocena programu zaczyna się od planowania, aby upewnić się, co zamierzamy mierzyć. Odpowiada ona nie tylko na pytanie "czy wsparcie rówieśnicze zadziałało", ale także "jak zadziałało".  Ogólnie rzecz biorąc, kluczowe jest określenie wiarygodnych miar, wskaźników, narzędzi i instrumentów, które są istotne dla ogólnych celów programu i działań.

Planowanie oceny może odbywać się za pomocą modelu RE-AIM. Te ramy oceny ( przedstawione poniżej) obejmują i wykraczają poza wyłączne skupienie się na pytaniu "czy to zadziałało?", aby pomóc w poszerzeniu naszego zrozumienia i interpretacji skutecznego wsparcia rówieśniczego.

Według RE-AIM, oceny powinny badać pięć obszarów:

• Dotarcie (ang. Reach) do grup docelowych
• Efektywność lub skuteczność interwencji/programu
• Przyjęcie (ang. Adoption) przez grupy docelowe, społeczności lub organizacje
• Spójność realizacji (ang. Implementation consistency) interwencji/programu
• Utrzymanie (ang. Maintenance) efektów interwencji/programu w jednostkach i społecznościach w czasie.

To narzędzie może być wykorzystane do dokonania oceny wsparcia rówieśniczego i określenia, czy wsparcie rówieśnicze jest skuteczne. Odpowiedzi na szczegółowe pytania pomogą zaplanować działania, zauważyć słabsze strony i wprowadzić potrzebne zmiany.